Zeven redenen voor video merkopstelling

Een merkopstelling doen of bijwonen in het echt is een bijzondere ervaring. Maar als die voorbij is, is het ook voorbij. De vraag is dan: Wat onthoud je er van? Hoe waarborg je je verworven inzichten? Blijf je met twijfel rondlopen of je iets wel goed gezien hebt? Wat als twee mensen verschillende interpretaties hebben? Hoe breng je de indrukwekkende uitkomsten realistisch over aan je collega’s of zakenrelaties die er niet life bij waren?

Iedereen die weleens een opstelling heeft gedaan, herkent deze vragen en weet dus dat hoort bij merkopstelling. Gelukkig is daar een redelijk praktisch uitvoerbare oplossing voor, die al deze punten in één klap opheldert bij een live-merkopstelling: videoregistratie! Iedere keer opnieuw blijkt dit weer een fantastisch hulpmiddel dat hoge waardering oogst bij alle betrokkenen. Er kleven vele grote voordelen aan het filmisch vastleggen van een klassieke merkopstelling met representanten, de belangrijkste zeven heb ik voor je op een rijtje gezet: 

1. De film is van grote waarde bij het analyseren van de casus. Door de beschikbaarheid van de film kun je ergens op teruggrijpen.  Het verloop en het proces zijn minutieus vastgelegd en kun je op niveau van microseconde terugzien. Dat stelt de merkopsteller in staat zijn analyse en rapportering uiterst grondig te doen. Zonder film zou deze een beroep moeten doen op zijn geheugen of af gaan op hetgeen observanten hem melden, maar dat is uiteraard lang niet zo compleet en zorgvuldig als een filmregistratie. 
2. De film biedt een niet te onderschatten bron door de mogelijkheid om er fotomateriaal uit te extraheren. Van de film kunnen stills gemaakt worden die als foto in het verslag worden gevoegd. Een printscreen vanuit de film is op zich ook al prima. Dat gaat vrij gemakkelijk. De waarde is groot, een foto is naast de tekst zeer illustratief en veelzeggend.  
3. Een gefilmde opstelling helpt bij de validering. Merkopstelling dient als meetinstrument vele belangrijke marketing doelen. Hoe vaak de uitkomsten van een merkopstelling herkenning oplevert, het blijft een subjectieve aangelegenheid. Een gefilmde registratie van een opstelling helpt met objectiveren. Zeker als dit met een dubbelslag of een drievoudige meting wordt gedaan. Dat houdt in dat eenzelfde vraagstuk in twee of drie verschillende opstellingen wordt gemeten. Met op film vastgelegde opstellingen is dat door meerdere observanten alsnog vrij nauwkeurig te meten, waardoor het resultaat objectiever en dus meer valide wordt. 
4. De opdrachtgever heeft met een film bewijsmateriaal in handen. Het advies dat hij heeft ontvangen wordt zorgvuldig gedocumenteerd, niet alleen met tekst maar ook met beeld en geluid. Het is mooi naslagwerk en zeker ook interessant voor betrokkenen van de opdrachtgever die er zelf niet bij konden zijn. 
5. De casus begeleider die weet dat de opstelling wordt gefilmd kan zich veel meer concentreren op het hier en nu. Hij hoeft niet bijzonder veel moeite te doen om alles op te slaan in zijn brein, hij weet dat het allemaal terug te zien is. Het voordeel van volledig in het hier en nu verkeren is van onschatbare waarde omdat de empathische en intuïtieve kwaliteiten van de casusbegeleider niet gehinderd worden door de noodzakelijke inspanning om alles te moeten opslaan. 
6. De film heeft een enorme didactische waarde. Vooral voor studenten die de Basisopleiding volgen is het geweldig om aan de hand van andere casuïstiek terug te kijken naar het verloop van een andere opstelling en de daarbij horende leerpunten tot je te nemen. 
7. Bij een merkopstelling met representanten zijn er observanten die een observatierapport maken. Ook de representanten zelf vullen een rapportformulier in om hun belangrijkste bevindingen vast te leggen. Die formulieren helpen de casusinbrenger geweldig met de uitwerking van de eindrapportage. Met ook nog eens een filmverslag kan hij die rapporten desgewenst ook nog cross checken aan de hand van de filmfragmenten. Het is mogelijk om specifieke kenmerken, die in die rapporten worden aangegeven, te pinpointen aan de hand van de film. Dat geeft het verslag een meer solide basis.   

Als merkopsteller word ik door Wim Jurg gevraagd om bij de meeste van zijn live-merkopstellingen aanwezig te zijn voor het maken van videoregistraties. Behalve het camerawerk doe ik ook de montage. Wim weet hoe ik werk en hoeveel waarde zijn klanten er aan hechten om een opstelling goed in beeld te krijgen.

Als filmmaker heb ik aan een aantal voorwaarden te voldoen. Een daarvan is om zo onzichtbaar mogelijk te zijn, zodat ik het systemisch veld zo min mogelijk beïnvloed. Tegelijkertijd is het belangrijk dat de essentiële plekken, contactsituaties en momenten die voor de opstelling belangrijk zijn accuraat worden vastgelegd. Daarom werk ik met twee camera’s, een voor en een achter. De camera achterin draait op een statief en neemt een wijde range op. De andere camera houd ik afwisselend op statief en in de hand. Als ik het nodig vind om een bewegende representant beter in te kaderen in het veld loop ik er naar toe. Ook close ups maken vanuit een gericht standpunt met de camera in de hand is heel waardevol. Daarmee leg je de veel betekenende emotie en non-verbale expressie vast. 

Een tafelopstelling filmen is anders dan een opstelling met representanten, maar niettemin eveneens van grote waarde. Daar is het zowel het dialoog tussen casebegeleider en casushouder essentieel, als de non-verbale expressie van de casus inbrenger. De casebegeleider kan op de film terugzien op welke wijze hij of zij het proces heeft gefaciliteerd. Iets dat in de Basisopleiding Merkopstelling veel didactische waarde heeft. Maar ook voor de case inbrenger is het interessant, voor zover dat nog niet gebeurde tijdens de opstelling zelf kan het goed zijn dat er bij het zien van de filmbeelden alsnog kwartjes  vallen en dat er inzichten ontstaan of herbevestigd worden.

Privacy wetgeving en portretrecht verdienen in dit kader ook aandacht. Vooraf moeten alle representanten in kennis zijn gesteld dat er gefilmd zal worden tijdens de opstelling en daar moeten zij schriftelijk goedkeuring voor geven. De voorwaarde die ik er bij vermeld is dat de film alleen de interne doeleinden en de belangen van de klant dient. De representant weet vooraf niet welke beelden dat over zijn persoonlijke representatie oplevert en houdt dus rekening met de mogelijkheid dat hij of zij er vanuit esthetisch oogpunt niet per se uitspringt. De emoties die vrij komen doen veel met de representatie. Tot dusver heb ik niet meegemaakt dat dit bezwaren oplevert, maar in de tijd van strenge privacy normen is het wel goed om daar alert op te zijn. Ik besef heel goed dat het jezelf op film terug zien als huilende representant niet voor iedereen als plezierig zal worden ervaren. We blijven mensen. Maar gelukkig is dit binnen de setting van systemisch werkers iets wat doorgaans goed begrepen wordt en vrijwel geen belemmering oplevert. Het feit dat ik zelf gecertificeerd merkopsteller ben, helpt me om de juiste inschattingen te maken van cruciale momenten. Het inzoomen en uitzoomen op het juiste moment en op de juiste personen voegen veel waarde toe aan de beeldregistratie.

In de compilatie die ik maakte tijdens diverse merkopstellingen krijg je een indruk van de waarde van een videoregistratie: Sfeerbeelden Basisopleiding Merkopstelling.